Κλείσαμε για 'φετος

Με 52 αναρτήσεις, κλείσαμε για φέτος και καλή μας χρονιά!

Με το ‘εγεννήθη άρρεν’ παρακάτω, έκανα, μετά από 6 χρόνια, ένα πείραμα.
Δοκίμασα να ανεβάσω, λιγουλάκι, ταχύτητα.
Και από τις εκατοντάδες emails που πήρα, ένα μήνυμα επικράτησε:

«πολύ θα ήθελα ρε συ Ηρακλή να σχολιάσω, αλλά δεν καταλαβαίνω που να με πάρει».

Και θυμήθηκα το συγχωρεμένο τον Βασίλη τον Μεταξά, πόσα χρόνια πάλευε να καταλάβει την έννοια του μακροχρόνιου οριακού κόστους και της σχέσης του με τον σχεδιασμό της παραγωγής.

Δεν είναι όμως δύσκολη η Οικονομία Βασίλη.
Ένας τρόπος σκέψης είναι.
Ένας μπούσουλας που μας υπαγορεύει πώς να περιάγουμε.
Στειλιάρι είναι που δείχνει τον δρόμο.
Γιατί, όπως είπαμε, καλός ή κακός, ο δρόμος πρέπει να είναι ορατός.
Και αυτό είναι το μεγαλείο της!

Η. Χαραλαμπίδης

Εγεννήθη άρρεν, κρατήσατε θέσιν

Ούτε ένα, ούτε δύο, αλλά 160 κλειστά επαγγέλματα θα πρέπει, λέει, να ανοίξουν ώστε να αυξηθεί η απασχόληση και να πέσουν οι τιμές.
Μεγάλο εγχείρημα αυτό, Βασίλη, και δύσκολα θα το φέρει εις πέρας η κυβέρνηση, ιδιαίτερα αν προσπαθήσει να το κάνει με διαβούλευση, όπως λέει, μετά τις γιορτές.

Αλλά τι είναι όμως, ρε συ Βασίλη, αυτά τα κλειστά επαγγέλματα;
Γιατί ο λιμενεργάτης του ΟΛΠ και ο μηχανοδηγός του ΟΣΕ να αμείβονται με 100 χιλιάδες ευρώ το χρόνο, και γιατί να μπορεί ο φαρμακοποιός να μεταβιβάζει την άδεια του φαρμακείου στο παιδί του (που μπορεί να είναι και κρετίνος), όταν νέοι φαρμακοποιοί είναι άνεργοι;

Λένε, για τους Μανιάτες, που ανέκαθεν μονοπωλούσαν τον ΟΛΠ, πως όταν γεννιόταν αγόρι, ο πατέρας έστελνε το εξής τηλεγράφημα στους ‘ξενιτεμένους’ συμπατριώτες του στα Μανιάτικα (λόφος Βώκου στον Πειραιά):

«εγεννήθη άρρεν, κρατήσατε θέσιν»

Τα κλειστά επαγγέλματα λοιπόν Βασίλη είναι κάτι σαν τις μεσαιωνικές συντεχνίες (guilds) της βόρειας Ευρώπης. Κάτι σαν τις μασονίες να πούμε, που ξεκίνησαν σαν συντεχνίες χτιστών (masons). Ο σκοπός τους είναι να ελέγξουν το επάγγελμα, την είσοδο σε αυτό, την εκπαίδευση των μαθητευομένων (μάγων*), την αμοιβή τους, την ποσότητα παραγωγής και την τιμή πώλησης (που είναι και ο απώτερος στόχος). Όπως λέμε εμείς οι οικονομολόγοι, ο αυτo-έλεγχος της δραστηριότητάς τους αποσκοπεί στην αποκόμιση οικονομικής προσόδου (economic rent) μέσω περιορισμού του ανταγωνισμού.

Το πώς και γιατί δημιουργήθηκαν τα κλειστά επαγγέλματα στη χώρα μας έχει πολυσυζητηθεί και θα το αφήσω στους ιστορικούς. Αλλά πολλές φορές δημιουργήθηκαν με την ανοχή, αν όχι και με την ενθάρρυνση και παρότρυνση, των κυβερνήσεων. Και πολλές φορές για καλό σκοπό.
Για παράδειγμα, δημιουργούνται όταν το μέγεθος της αγοράς είναι πολύ μικρό για να αντέξει τον ανεξέλεγκτο ανταγωνισμό (natural monopoly), ή όταν μπαίνουν θέματα ασφάλειας ή δημόσιας υπηρεσίας.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, λειτουργεί ένα σύστημα αδειών που σκοπό έχει τον καθορισμό των όρων λειτουργίας του επαγγέλματος, την ποιότητα της υπηρεσίας και τον έλεγχο των τιμών. Στη χώρα μας, αυτό όχι μόνο δε συνέβη ποτέ**, αλλά οι άδειες υπήρξαν προϊόν πελατειακής ρουσφετολογίας και αντικείμενο αγοραπωλησίας σε τιμές πολλαπλάσιες της αρχικής τιμής αγοράς˙ τιμές που το ύψος τους ήταν απόλυτα αντιπροσωπευτικό του πόσο 'κονομούσαν' οι προνομιούχοι.

Τις πιο πολλές φορές όμως τα κλειστά επαγγέλματα δημιουργήθηκαν λόγω ενός ανύπαρκτου ρυθμιστικού πλαισίου που επέτρεπε ατιμώρητα τέτοιου είδους εναρμονισμένες καταχρηστικές πρακτικές.

Αυτό που θα κάνω λοιπόν εδώ είναι να συνδέσω τα κλειστά επαγγέλματα με το μεγάλο θέμα της αισχροκέρδειας˙ μιας λέξης Βασίλη που, έτσι για την πληροφόρησή σου, δεν υπάρχει σε άλλη γλώσσα.

[θυμάσαι εκείνον τον ψημένο τον Κίμωνα τον Κουλούρη που έτρεχε με τις κάμερες στις λαϊκές; Ή τους εκάστοτε πρωθυπουργούς που κάθε Πάσχα και Χριστούγεννα φωνάζουν στο Μαξίμου τις παραγωγικές τάξεις ζητώντας τους να δείξουν αυτοσυγκράτηση; Και που από μέσα τους αυτοί ψοφάνε στα γέλια με την αφέλεια του πρωθυπουργού;]

Με απλά λοιπόν λόγια Βασίλη, αισχροκέρδεια είναι η ικανότητα κάποιου που πουλάει κάτι να το πουλάει σε τιμή υψηλότερη του (οριακού) κόστους παραγωγής. Αυτό γίνεται όταν ο ανταγωνισμός είναι ατελής και δε 'δουλεύει', π.χ. γιατί υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση κεφαλαίου, ή λόγω ελλιπούς πληροφόρησης του καταναλωτή, ή λόγω γεωγραφικών πλεονεκτημάτων (βλ. καντίνες και κιλικία πλοίων, και βενζινάδικα εθνικών οδών και νησιών) αλλά και για πολλούς ακόμα λόγους.

Αλλά για να εξηγούμαστε μια και καλή Βασίλη: δεν υπάρχει τίποτα το ‘αισχρό’ στην έννοια του κέρδους για όποιον αποδέχεται το παιχνίδι των αγορών***. Υπάρχει μόνο κακός ή ανύπαρκτος νόμος (αλλά και ανημέρωτος πολίτης) που δεν ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό και αδυνατεί να ελέγξει και να περιορίσει το υπερβολικό κέρδος.

Το κράτος οφείλει να νομοθετεί αποτελεσματικά και δεν μπορεί να μεταβιβάζει την ανεπάρκεια του στον πολίτη, ζητώντας του να κάνει, μονομερώς, ό,τι το ίδιο αδυνατεί να κάνει συλλογικά˙ ζητώντας του να αποδεικνύει καθημερινά ότι δεν είναι ελέφαντας.

Πλουτισμός υπάρχει εκεί όπου οι αγορές είναι ατελείς και ξέφραγα αμπέλια.
Εκεί που ο επιχειρηματίας μπορεί να ανακαλύπτει ‘τρύπες’ στο ρυθμιστικό πλαίσιο.
Προσωπικός πλουτισμός και πολυδισεκατομμυριούχοι υπάρχουν στην Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία˙ όχι στη Γερμανία, τη Γαλλία και τη Δανία.
Οι 100 πλουσιότεροι άνθρωποι της Ολλανδίας είναι ‘πάμφτωχοι’ δίπλα στους 100 πλουσιότερους Έλληνες.
Στη Σιγκαπούρη, τη χώρα με το πιο εξελιγμένο και αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο αγορών, ο μικροεπιχειρηματίας ζει στα όρια της ανέχειας και όχι στα όρια της Εκάλης.

Και για να καταλήγουμε σιγά σιγά:
Αυτός που αισχροκερδεί, μπορεί να πουλάει αεροπλάνα και φρεγάτες, πασατέμπο στο γήπεδο, να νοικιάζει το διαμέρισμά του στο Κολωνάκι, ή, όμως, και να προσφέρει προς ενοικίαση την συντεχνιακά οργανωμένη εργασία του.
Είπαμε. Θα τα λέμε όλα εδώ.

Αισχροκερδής είναι ο ταξιτζής που διπλομισθώνει, αλλά και ο μόνιμος δημόσιος υπάλληλος που λουφάρει.
Αισχροκερδής είναι ο εφοριακός που τα πιάνει αλλά και ο αιώνιος φοιτητής.
Το βενζινάδικο που νοθεύει, αλλά και το δημοσιογραφικό παπαγαλάκι που παραπληροφορεί.
Να το πω αλλιώς; Όσο αισχροκερδής είναι ο μανάβης που κλέβει στο ζύγι, άλλο τόσο είναι και ο πρόεδρος της ΓΕΣΕΕ, οι αποδοχές του οποίου, όπως μαθαίνω, ξεπερνούν τις 20 χιλιάδες ευρώ τον μήνα!

Εύχομαι λοιπόν καλή επιτυχία στην κυβέρνηση, γιατί όσο γρηγορότερα απαλλαγούμε από αυτά τα καρκινώματα τόσο το καλύτερο για την υγεία του Τόπου.

Η. Χαραλαμπίδης

*Πώς μπορώ τώρα να μη σας βάλω να ακούσετε το αριστούργημα του Dukas «ο μαθητευόμενος μάγος»; Κακή ηχογράφηση και βιντεοσκόπηση στην Ιαπωνία, αλλά μοναδικός ο Βλαδίμηρος Ασκενάζι στο πόντιουμ. Το έργο χαρακτηρίζεται ως η αποθέωση των πνευστών (ιδιαίτερα του φαγκότου). πατήστε εδώ

**έχετε δει ποτέ άδεια λειτουργίας ταξί; Σίγουρα δε λέει πως το ταξί το πλένουμε μια φορά το χρόνο, και πως ο ταξιτζής μπορεί να οδηγεί με τη σαγιονάρα, το σορτσάκι και το βρόμικο φανελάκι, να καπνίζει, να είναι αξύριστος και να βάζει τον Πανταζή στη διαπασών!

***το οποίο, όπως είπε ο Τσώρτσιλ, είναι ό,τι το χειρότερο, εκτός από τα ‘παιχνίδια’ που δοκιμάσαμε και απορρίψαμε.

ΥΓ: την παράγραφο αυτή την οφείλω στο συμμαθητή μου και καθηγητή του Παντείου Πανεπιστήμιου Απόστολο Δεδουσόπουλο και τον ευχαριστώ που μου το υπενθύμισε. Ο αντίλογος στο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων έγκειται στο ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία ιδιωτικών μονοπωλίων˙ κάτι που έγινε για παράδειγμα στο Αιγαίο με την απελευθέρωση της ακτοπλοΐας. Ο αντίλογος αυτός είναι θεμιτός και έχει ουσιαστική βάση. Αλλά εδώ είναι που χρειάζεται το αποτελεσματικό ρυθμιστικό Κράτος που θα ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό, θα ορίσει την αγορά (market definition), θα βάλει πλαφόν στα μερίδια αγοράς, και θα ελέγξει τιμές και ποιότητα υπηρεσίας.

Στη Βουλή των Χριστουγέννων

Χωρίς τον Άνθιμο, όπως διαβάζω, ορκίστηκε ο Γιάννης Μπουτάρης δήμαρχος Θεσσαλονίκης.

Στην εποχή των δηλώσεων που ζούμε, ένιωσε κι αυτός πως έπρεπε να κάνει τη δική του «δήλωση».
Σεβαστό.

Θα περίμενα όμως ότι, παρά το νεαρόν της ηλικίας του, he should know better.

Αμπελοφιλοσοφώντας σε δέκα γραμμές, ανήμερα των Χριστουγέννων, διατρέχω τον κίνδυνο να ευτελίσω.
Αλλά θα το κάνω.

Μεγάλη συζήτηση Βασίλη το κατά πόσο ο άνθρωπος «χρειάζεται» να πιστεύει σε κάτι.
Ο,τιδήποτε κι αν είναι αυτό.
Κάτι που θα δίνει σχήμα στις αρχές του και θα καθοδηγεί τις πράξεις του.
Κάτι που θα διαμορφώνει την οικογένειά του και θα τον βοηθάει να πορεύεται, με συνέπεια, στη ζούγκλα που λέγεται ζωή.
Κάτι που θα αντιστέκεται στη χαβαλεδιάρικη ελαφρότητα του φραπέ, και που θα του λέει να σηκώνεται κάθε πρωί στις 7.
Κάτι που όταν θα έχουν περάσει πια τα χρόνια, θα του επιτρέπει να κοιτά με ικανοποίηση και στοργή προς τα πίσω.
Και κάτι που, για πολλούς, ενέχει έστω και μια μικρή πιθανότητα ‘ανταποδοτικότητας’ απέναντι στον προπατορικό φόβο. Στο φόβο που πάνω του χτίσαμε τον κοινωνικό μας ιστό, τις τέχνες και τις επιστήμες μας.

Στην αδυναμία μας να βρούμε αυτό το κάτι, του δώσαμε ένα όνομα: Θεός.
Και αδυνατώντας να του δώσουμε οικία μορφή, αναθέσαμε τη δουλεία αυτή στο μόνο εργολάβο (διακρινόμενο αναντίρρητα από πολλές κακοτεχνίες) που βρέθηκε διαθέσιμος να το αναλάβει: την Εκκλησία.

Ποτέ δεν ήμουν θρησκόληπτος.
Αλλά το να απορρίπτεις είναι εύκολο. Το να το αντικαθιστάς με κάτι άλλο όμως είναι δύσκολο.
Και χρειάζεται αυτό το κάτι άλλο Βασίλη για να μας δείχνει τον δρόμο.
Αν μη τι άλλο, για να μπορούμε να μην τον πάρουμε και να πάρουμε τον δικό μας.
Ο δρόμος όμως, προς τα μπρος και προς τα πίσω, πρέπει να είναι ορατός.
Η Καζαντζακική ‘ελευθερία’, δυστυχώς, για τους περισσότερους, μόνο δυστυχία και κατάθλιψη έχει να παρουσιάσει όταν έρθει εκείνη η ώρα που θα καταθέσουμε όλοι τον δικό μας Απολογισμό στη Βουλή των Χριστουγέννων.
Χρόνια Πολλά.

Η. Χαραλαμπίδης

ΥΓ: και πάνω που ‘χαν αρχίσει να μου αρέσουν τα κρασιά Κυρ Γιάννη. Πίσω πάλι στον Γεροβασιλείου!

Η άδεια καρέκλα του Liu Xiaobo

Μεγάλο το λάθος της Κίνας να αντιδράσει μ’ αυτόν τον τρόπο στην απονομή του Νόμπελ στον αντιφρονούντα Liu Xiaobo. Απείλησε κυβερνήσεις με εμπορικά και διπλωματικά αντίποινα· παρεμπόδισε τις εκπομπές ξένων τηλεοπτικών καναλιών· απαγόρευσε σε άλλους ακτιβιστές να πάνε στο Όσλο για την απονομή, και πολλά άλλα για πολλούς εντελώς απαράδεκτα.

Έτσι, έδειξε πανικό και απειρία. Έδειξε μια μικροψυχία, και μια παιδιάστικη αντίδραση, ανάρμοστη σε μια υπερδύναμη. Και επιβεβαίωσε έτσι σε όσους είχαν επιφυλάξεις ότι η Κίνα και η Δύση έχουν αγεφύρωτες διαφορές σε ζητήματα αξιών όπως η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έχασε πόντους λοιπόν η Κίνα, και έβαλε αυτογκόλ άδικα και χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος.

Απλά, η Κίνα έπρεπε να δηλώσει με σοβαρότητα την κατά τ’ άλλα σεβαστή θέση της για τον Liu και τα γεγονότα του 89 στην Tiananmen Square, και στη συνέχεια να αγνοήσει, ως όφειλε, το γεγονός. Έτσι κάνουν οι μεγάλοι.

Εξίσου όμως απαράδεκτη ήταν και η in absentia απονομή του Νόμπελ ειρήνης στον Liu ο οποίος εκτίει ποινή φυλάκισης 11 χρόνων στην Κίνα για υπονόμευση κρατικής εξουσίας. Δίνοντας του το Νόμπελ οι Νορβηγοί, ή καλύτερα οι Νορβηγικές μαριονέτες και ο υπερατλαντικός Σπαθάρης, μπαίνουν κατάφορα στο ρουθούνι της Κίνας, αμφισβητώντας απροκάλυπτα νόμους, αποφάσεις δικαστηρίων και συστήματα αξιών που τυχαίνει να είναι διαφορετικά από τα δικά τους. Και αυτό το κάνουν όχι για κανένα άλλο λόγο αλλά μόνο και μόνο για να προκαλέσουν αστάθεια και αναταραχή και να βάλουν άλλη μια φορά την ‘μισητή’ Κίνα στο διεθνές στόχαστρο σαν τη χώρα που καταπατεί τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Δεν επρόκειτο λοιπόν για την απονομή ενός βραβείου αλλά για μια μεθοδευμένη προβοκατόρικη πρόκληση. Κι απ’ αυτή την άποψη, ίσως καλά έκανε η Κίνα και αντέδρασε όπως αντέδρασε. Γιατί άμα σκύψεις το σβέρκο στην πρώτη σφαλιάρα, οι επόμενες θα ακολουθήσουν σβουριχτές. Και πέρασε πια ο καιρός που η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, η Βραζιλία, αλλά και η μικρή Βόρεια Κορέα και το Ιράν έσκυβαν τον σβέρκο στην Αμερική.

Στην Αμερική που η μοίρα έχει τάξει να παίζει πλέον δεύτερο και σύντομα ίσως και τρίτο, και τέταρτο βιολί στην παγκόσμια ορχήστρα.

And it was about time.

Η. Χαραλαμπίδης

ΥΓ: Απολαύσαμε χθες βράδυ τον Λεωνίδα τον Καβάκο στο κονσέρτο για βιολί σε ρε μινόρε του Μπαχ, και στην διεύθυνση της δεύτερης συμφωνίας του Σούμαν. Στο τέλος, πέρασε για λίγο από τη δεξίωση ο Λεωνίδας και τα είπαμε λιγάκι. Για την κατάσταση στη χώρα μας, τη δουλειά του, την μετα-Λαμπράκη εποχή του Μεγάρου, και πολλά άλλα. Ένα γλυκύτατο παιδί 43 (πια) ετών, που το παρακολουθώ από τα 6 του. Ήταν το παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο κονσέρτο του ECT στο De Doelen του Ρότερνταμ.

 

Χρόνια πολλά λοιπόν σε όλους και σε όλες, καλά Χριστούγεννα και ευτυχισμένο το 2011!